معرفی تاریخچه تبریز و آشنایی با این شهر شگفت انگیز
شهر تبریز یکی از شهرهای زیبا و تاریخی ایران است که تاریخچه‌ای چند هزار ساله را به دوش می‌کشد. تبریز در دوره‌های تاریخی مختلف دست‌خوش حوادث گوناگونی شده و روزهای سختی را سپری کرد. این شهر در مسیر تجاری آسیا میانه و شرق آسیا به سمت اروپا بود و همین موقعیت مکانی ویژه موجب شد تا چشم‌های زیادی در پی این نگین گران‌بها باشد. در این مطلب قصد داریم تاریخچه تبریز این شهر زیبا را معرفی کنیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.
دوره‌های پیش از اسلام
شهر تبریز در دوره‌های پیش از اسلام نیز وجود داشته است اما هیچ یک از آثار تاریخی از آن دوره‌ها در تبریز باقی نمانده، چراکه تاثیر بلایای طبیعی موجب از بین رفتن بناها شده است. در دوره اشکانیان شهر تبریز از شهرهای مهم بود، اما گویا در دوره ساسانیان چندان پیشرفتی نداشت، زیرا پس از حمله اعراب از فتح تبریز سخنی به میان نیامده است.
دوره اسلامی
پس از حمله اعراب مردم آذربایجان، در برابر این حمله و تجاوز به سرزمین خود، مقاومت بسیاری به خرج دادند، اما متاسفانه در انتها شکست خورده و مانند دیگر نقاط ایران تسلیم اعراب شدند. پس از آن تبریز به دست حاکمان عرب اداره می‌شد که از این شهر برای تفریح استفاده می‌کردند. مردم تبریز پس از اسلام نیز با حکومت ظالمانه خلفای اموی و عباسی به مبارزه برخواستند و آنچه از آن دوران باقی ماند، آوازه دلاوری‌های افرادی همچون بابک خرمدین است.
پس از اسلام حکومت‌های محلی مختلفی نیز در تبریز به قدرت رسیدند که اولین آن‌ها سالاریان نام داشت. در ادامه پس از تضعیف سالاریان، روادیان در جنوب و شدادیان در شمال ارس حاکم شدند. اولین باری که در تاریخچه تبریز، این شهر به عنوان پایتخت یک حکومت در نظر گرفته شد، در زمان روادیان بود که دور شهر را بارو کشیدند.
دوره سلجوقیان
پس از آنکه طغرل اولین پادشاه سلسله‌ی سلجوقی به قدرت رسید، شهر تبریز نیز که تازه یک زلزله بزرگ را از سر گذرانده بود، تسیلم طغرل شد. در این دوران سلطان محمود از حاکمان سلجوقی در تبریز حکمرانی می‌کرد. این دوران را می‌توان آغاز آبادانی در تاریخچه تبریز در نظر گرفت، چراکه شهر در مسیر رشد و آبادانی قرار گرفت و بزرگان مختلفی همچون بوعلی سینا، خطیب تبریزی و قطران تبریزی در این دوران زندگی می‌کردند.
دوره ایلخانی
حمله مغول‌ها دوره‌ای غمگین از تاریخ ایران است که بسیاری از شهرها و آثار تاریخی مختلف از بین رفتند. در شهر تبریز حاکمان محلی با حمله مغول‌ها از شهر فرار کردند. اما بزرگان و تجار شهر ماندند و به مذاکره پرداختند که در نهایت شهر به دست ایلخانان اشغال شد. به گواهی تاریخ جانشینان هولاکو به اسلام گرویدند و پس از آن مراغه و تبریز را به عنوان پایتخت حکومت خود انتخاب کردند. این دوران اوج شکوفایی تبریز بود و آثار مختلفی همچون گنبد سلطانیه، مسجد جامع مرند و گنبدهای متعدد در مراغه یادگار آن دوران است.
دوران قراقویونلوها
حمله تیمور به خاک ایران و حکومت وی دوران کوتاهی بود که بعد از آن پسر تیمور گورکانی حاکم شد. چندی بعد قرایوسف قراقویونلو به سمت آذبایجان تاخت و پسر تیمور را به قتل رساند. در نهایت حکومت آذربایجان به جهانشاه قراقویونلو رسید. در این زمان منطقه آذربایجان به عنوان یک حکومت مستقل از سلسله تیموریان جدا شد. جهانشاه قراقویونلو برای آبادانی تبریز تلاش‌های بسیار نمود که از جمله بناهای این دوره در تاریخچه تبریز می‌توان به عمارت مظفریه اشاره کرد، که اکنون از آن بنا تنها مسجد کبود باقی مانده است.
دوران صفویه
پس از فتح کشور توسط شاه سلیمان صفوی، این پادشاه حکومت خود را در تبریز آغاز نمود. چندی بعد حکومت عثمانی به تبریز حمله کرد و شاه سلیمان پس از چندین شکست، به سمت قزوین راهی شد. متاسفانه در دوران صفویه دو زلزله مهیب در تبریز رخ داد و شهر زیبا و آباد را به ویرانه‌ای تبدیل کرد. با افول صفویان و در زمان آخرین پادشاه صفوی یعنی شاه سلطان حسین، حکومت عثمانی که در فکر فتح ایران بود، به تبریز حمله کرد. آن دوران نشانی از دلاوری‌ها و شجاعت مردم تبریز است که با وجود گذر از بلایای طبیعی، در مقابل حمله عثمانی مقاومت کردند.
دوره قاجار
حکومت قاجار در ایران دوره‌ای بود که ترقی و پیشرفت کشور متوقف شد. در این دوران تبریز مکانی برای حکومت ولیعهد پادشاهان قاجار بود که در این شهر حکومت‌داری می‌آموختند. از جمله مهم‌ترین تغییرات و تاریخچه تبریز در دوران قاجار، زمانی اتفاق افتاد که عباس میرزا در این شهر حاکم بود. عباس میرزا که هرگز طعم پادشاهی را نچشید، برای آبادانی شهر تبریز تلاش‌های بسیاری مانند ساخت قورخانه، کارخانه توپ ریزی، تاسیس چاپخانه و غیره نمود.
آنچه ایران و شهر تبریز در دوران حکومت قاجار تجربه کرد، بی کفایتی و ناکارآمدی است، تا آن حد که ۱۷ ولایت تبریز در آن‌سوی رود ارس به روسیه واگذار شد. اما در همین دوران آنچه از غیورمردان تبریز بر چهره تاریخ بر جای ماند، مبارزه با متجاوزان و فقر و ظلم پادشاهان بود.
دوره پهلوی
پس از آنکه رضاشاه به حکومت قاجار پایان داد، در جهت تغییر و آبادی ایران تلاش‌های بسیاری نمود. در این دوران شهر تبریز تبدیل به شهری امروزی و نوین شد و اقدامات مختلفی همچون احداث خیابان‌ها، ایجاد پارک‌ها و فضای سبز، ساخت عدلیه و بلدیه و غیره انجام شد. پس از جنگ جهانی دوم با وجود اعلام بی طرفی از سوی ایران، دولت شوروی نیروهای خود را در مناطق شمالی ایران و آذربایجان مستقر کرد که نتیجه آن قحطی، بیماری و بحران در شهر تبریز بود.
در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی نیز شهر تبریز به سمت آبادانی حرکت کرد و در مسیر پیشرفت گام برداشت. در جریان مبارزات انقلاب اسلامی مردم تبریز نقش مهمی داشتند و در خط مقدم انقلاب قرار گرفتند.
شهر تبریز، فراتر از شگفتی‌ها
در این مطلب به معرفی تاریخچه تبریز در دوره‌های مختلف پرداختیم. آنچه از مردمان این شهر در صفحات تاریخ بر جای مانده است، دلاوری و مقاوت در برابر حملات و دست‌درازی‌های متجاوزان به این آب و خاک است. آثار تاریخی که امروز در اوج شگفتی در این شهر برجای مانده، نشان از روزهایی است که هر چند سخت، اما با سربلندی سپری شد. به تبریز سفر کنید و از دیدن بناهای تاریخی آن لذت ببرید.
