واریکوسل چیست؟ علائم + علت + درمان آن
هر آنچه که باید در مورد واریکوسل بدانید
آیا می‌دانید واریکوسل چیست؟ واریکوسل یا واریس بیضه بزرگ‌شدن سیاهرگ‌های داخل کیسه بیضه است که به‌مرور در طی زمان ایجاد می‌شود. کیسه بیضه یک کیسه‌ی پوستی است که دارای شریان‌ها و سیاهرگ‌هایی است که خون را به غدد تولیدمثل می‌رساند. یک اختلال در کیسه بیضه می‌تواند منجر به واریکوسل شود. واریکوسل شباهت بسیار زیادی به واریس‌های پا دارد. این بیماری در دوران بلوغ رخ می‌دهد. در این مقاله از مجله کمکدون هر آنچه که نیاز است در مورد واریکوسل بدانید را برای شما بیان می‌کنیم.
علائم واریکوسل
علائم شایع واریکوسل را در ادامه بررسی می‌کنیم. البته دقت داشته باشید که در اکثر مواقع واریکوسل علائمی ندارد، همچنین ذکر این نکته قابل‌توجه است که اگر دچار این علائم هستید به این معنی نیست که شما مبتلا به واریکوسل شده‌اید، شاید دلایل دیگری دارد که باید تحت‌نظر پزشک تشخیص داده شود.
علائم شایع واریکوسل:
- درد مبهم و مکرر در بیضه‌ها (عموماً بیضه سمت چپ)
- احساس سنگینی یا ناراحتی در بیضه
- ایجاد توده در یکی از بیضه‌های شما
- سیاهرگ‌های بزرگ یا پیچ‌خورده در کیسه بیضه
علت ایجاد واریکوسل
♦ شاید این سؤال در ذهن شما ایجاد شود که چرا واریکوسل می‌گیریم؟ طبق تحقیقات از هر ۶ مرد، یک نفر مبتلا به واریکوسل می‌شود و این بیماری در سن ۱۵ تا ۲۵ سالگی شایع است.
♦ گاهی اوقات خون به‌راحتی در بیضه و شریان‌ها جریان پیدا نمی‌کند، یک جا جمع می‌شود و باعث ایجاد واریکوسل در طول زمان می‌شود. در واقع از نظر تئوری اعتقاد بر این است که واریکوسل به دلیل برخی از نقص‌ها در دریچه‌های وریدها تشکیل شده است. این دریچه‌ها جریان خون به بیضه‌ها را کنترل می‌کنند. اگر به دلایلی در جریان خون انسداد وجود داشته باشد، خون به عقب برگشته و باعث تورم و بزرگ‌شدن وریدهای بیضه می‌شود.
♦ پزشکان دقیقاً نمی‌دانند چرا واریکوسل باعث ناباروری می‌شود، اما این احتمال وجود دارد که به دلیل تجمع خون در وریدها، دمای بیضه بالا رفته که این دمای بالا بر تعداد یا کیفیت اسپرم اثر می‌گذارد و آن را کاهش می‌دهد.
♦ خیلی از افراد از اینکه واریکوسل دارند بی‌اطلاع هستند چون در اکثر اوقات مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند مگر اینکه دچار ناباروری شوند و یا احساس سنگینی و درد مبهم در بیضه خود داشته باشند.
روش تشخیص واریکوسل
پزشک با معاینه فیزیکی احتمال ابتلا به واریکوسل را در شما بررسی می‌کند. شما باید در حالت ایستاده و درازکش قرار بگیرید تا پزشک کاملاً شما را معاینه کند. پزشک متخصص اورولوژی، اندازه، وزن و موقعیت بیضه‌ها را بررسی می‌کند. هرکدام از بیضه‌ها را به جلو عقب چرخانده تا توده و یا تورم را پیدا کند. اگر پزشک مشکوک به واریکوسل شود سونوگرافی تجویز می‌کند تا سیاهرگ‌هایی که کار خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند را پیدا کند. سونوگرافی بیضه تصاویر واضحی از بیضه و بافت اطراف آن به شما می‌دهد.
اگر واریکوسل تشخیص داده شود گریدهای آن در اندازه ۱ تا ۳ یا ۰ تا ۲ دسته‌بندی می‌شود که اندازه ۱ کوچک‌ترین و اندازه ۳ بزرگ‌ترین است. صفر تا ۲ نیز به همین صورت است.
- درجه ۱ در سونوگرافی واریکوسل خفیف است که از نظر فیزیکی قابل تشخیص نیست (که به آن واریکوسل تحت بالینی یا Subclinical نیز می‌گویند)
- درجه ۲ متوسط بوده که قابل‌لمس (احساس در هنگام معاینه) است. هنگامی که بیمار در حالت ایستاده قرار می‌گیرد و بیضه او لمس می‌شود مشخص است.
- درجه ۳ واریکوسل شدید است که حتی بدون لمس نیز مشخص است.
پیشگیری از واریکوسل
♦ راه خاصی برای پیشگیری از واریکوسل وجود ندارد. این بیماری عموماً رایج است. به دلیل اینکه در دوران بلوغ بیضه‌ها رشد سریعی داشته و نیاز به خون بیشتری دارند. اگر خون به‌درستی داخل وریدها و سیاهرگ‌های بیضه جریان نداشته باشد واریکوسل ایجاد می‌شود.
♦ از آنجایی‌که جریان خون در سمت چپ بیضه بیشتر است، به همین دلیل واریکوسل، بیشتر سمت چپ بیضه را درگیر می‌کند، هرچند به‌ندرت در دو طرف ممکن است ایجاد شود.
♦ در واقع چون علت دقیق آن مشخص نیست، بنابراین ما نمی‌توانیم برای شما روش‌های پیشگیری را بیان کنیم.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان
همیشه لازم نیست واریکوسل را درمان کنید، ولی اگر علائمی که در ادامه ذکر می‌شود را دارید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید.
- احساس درد یا تورم در کیسه بیضه
- ایجاد توده در بیضه
- اندازه‌های متفاوت هر دو بیضه
- ابتلا به واریکوسل در سن جوانی
- اختلال در باروری
- آتروفی بیضه
واریکوسل معمولاً درمان نمی‌شوند، مگر اینکه نگرانی در مورد یکی از این مشکلات ذکر شده وجود داشته باشد. در برخی موارد، واریکوسل می‌تواند باعث آزواسپرمی یا اسپرم صفر شود که در واقع همان کمبود کامل اسپرم در انزال است.
چه سؤالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
اگر واریکوسل دارید، از پزشک متخصص اورولوژی این سؤالات را بپرسید:
- آیا نیاز به درمان دارم؟
- آیا علائم من بدون درمان ممکن است بدتر شود؟
- چه درمانی می‌توانم برای بهبود علائم خود در خانه انجام دهم؟
- آیا در روابط جنسی محدودیتی ایجاد شده که باید رعایت کنم؟
- آیا واریکوسل می‌تواند بر باروری من تأثیر بگذارد؟
- گزینه‌های درمانی من چه مواردی هستند؟
- آیا جراحی می‌تواند باروری من را بهبود بخشد؟
سوالات پزشک از شما
- شروع علائم شما چه زمانی بوده است؟
- آیا علائم شما دائمی هست یا موقتی؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- چه کارهایی علائم شما را بهتر و یا بدتر می‌کند؟
درمان واریکوسل
ازآنجایی‌که یکی از شایع‌ترین علل ناباروری در مردان واریکوسل است، درمان آن باید به‌گونه‌ای باشد که کیفیت اسپرم شما را بهبود بخشیده و به مشکلات ناباروری کمک کند.
♦ گاهی از اوقات پوشیدن یک لباس تنگ می‌تواند درد را کاهش دهد. در صورت وجود درد و تورم پزشک ممکن است داروی ضدالتهاب تجویز کند. داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن ممکن است درد جزئی کیسه بیضه را کاهش دهد.
♦ ممکن است با گذاشتن کیسه‌های سرد روی بیضه احساس بهتری داشته باشید بنابراین چندتکه یخ را در یک حوله قرار داده و روی بیضه بگذارید. هر بار ۱۵ دقیقه این حوله را روی کیسه بیضه قرار دهید.
♦ اگر درد بیشتر شد جراحی، درمان قطعی واریکوسل است.
واریکوسلکتومی
واریکوسلکتومی یک عمل جراحی برای درمان واریکوسل است که در بیمارستان انجام می‌شود و یک روز طول می‌کشد.
دقت کنید جراحی فقط در صورتی باید انجام شود که شما اصرار به بچه‌دارشدن داشته باشید و یا درد شما شدید باشد. در این صورت پزشک درمان مناسب را برای شما در نظر خواهد گرفت. بعد از جراحی ممکن است تا چند هفته ناراحتی یا درد در بیضه وجود داشته باشد اما به مرور از بین می‌رود.
آمبولیزاسیون
آمبولیزاسیون که روش تهاجمی است، یک جایگزین برای جراحی واریکوسل محسوب شده و اغلب با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. این روش باعث می‌شود خون به وریدهای غیرطبیعی نرسد. گاهی اوقات این روش بهتر است هرچند احتمال برگشت وجود دارد. در این روش یک یا دو روز باید مرخصی از کار بگیرید و می‌توانید بعد از ده روز به باشگاه بروید.
برای درمان طبیعی واریکوسل باید دو نکته را در نظر بگیرید. سبک زندگی باید به‌گونه‌ای باشد که واریکوسل بیشتر از این بدتر نشود. هنگامی که واریکوسل درمان شد، می‌توانید مصرف دارو را متوقف کنید زیرا بدن شما قدرت لازم برای جلوگیری از عود بیماری را دارد.
اگر واریکوسل شدید را درمان نکنیم:
اگر واریکوسل شدید را درمان نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ تحلیل رفتن و کوچک شدن بیضه و ناباروری دو مشکلی هستند که در هنگام عدم درمان واریکوسل شدید رخ می‌دهد.
عوارض احتمالی واریکوسل
بسیار شایع است که واریکوسل ممکن است باعث کاهش تولید یا کیفیت اسپرم شود که منجر به ناباروری می‌شود. در ۳۵ تا ۴۴ درصد از مردان، ناباروری اولیه و در ۴۵ تا ۸۱ درصد از مردان، ناباروری ثانویه وجود دارد.
- ناباروری اولیه شامل زوج‌هایی می‌شود که حداقل یک سال تلاش برای بارداری کرده‌اند اما موفق نشده‌اند.
- ناباروری ثانویه شامل زوج‌هایی می‌شود که حداقل یک‌بار بچه‌دار شده ولی برای بار دوم موفق نشده‌اند.
همچنین واریکوسل باعث کوچک شدن بیضه‌ها می‌شود.
گاهی واریکوسل ایجاد درد می‌کند که این درد با ایستادن زیاد یا فعالیت بدنی شدید افزایش می‌یابد.
در طول زمان واریکوسل ممکن است بزرگ‌تر شود. در واقع بیضه متورم می‌شود، همانطور که گفتیم این تورم بیشتر در سمت چپ بیضه قابل‌مشاهده است. با توجه به اینکه آناتومی بیضه سمت راست و چپ متفاوت است واریکوسل اغلب در سمت چپ بیضه ایجاد شده هرچند می‌تواند در هر دو سمت ایجاد شود ولی بسیار نادر است.
اگر سوالی از تیم پزشکی کمکدون دارید می‌توانید در بخش نظرات سوال خود را ثبت کنید، در اسرع وقت پاسخگوی شما خواهیم بود. همچنین اگر تجربه‌ای در خصوص این بیماری دارید خوشحال می‌شویم اگر در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
