از کجا بدانیم غلظت خون داریم؟ درمان آن چیست؟
افزایش میزان گلبول‌های قرمز خون چگونه است؟
اجزای اصلی خون، تشکیل شده از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها که گلبول‌های قرمز اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند. در واقع غلظت خون به معنای افزایش تعداد گلبول‌های قرمز در خون است که اگر درمان نکنید ممکن است حتی زندگی شما را تهدید کند. اگر تعداد این گلبول‌ها کم باشد بنابراین شما مبتلا به کم‌خونی هستید. در برخی از موارد پزشک آزمایشات مختلف را تجویز می‌کند تا میزان آن را متوجه شود. هرچند تعداد بالا همیشه به این معنی نیست که شما بیمار هستید ولی برخی از عوامل و یا سبک زندگی باعث می‌شوند خون شما غلیظ شود. در این مطلب از مجله کمکدون به شما کمک خواهیم کرد این عوامل را شناسایی و برای رفع آن تلاش کنید.
دقت داشته باشید که غلظت خون را نمی‌توان از روی ظاهر و با چشم غیرمسلح مشاهده کرد. اگر خون شما تیره و یا روشن هست به معنای این نیست که خون شما غلیظ و یا رقیق است.
علائم کاهش یا افزایش گلبول های قرمز خون
اگر میزان RBC یا گلبول های قرمز خون خیلی زیاد یا خیلی کم باشد شما دچار عوارض و علائم خواهید شد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
علائم RBC پایین:
- خستگی و سرگیجه
- ضعف یا سبکی سر
- افزایش ضربان قلب
- ایجاد سردرد
- پوست رنگ‌پریده
علائم RBC بالا:
- خستگی و تنگی نفس
- درد مفاصل
- خارش پوست به ویژه بعد از حمام
- حساسیت در کف دست و کف پا
اگر این علائم را داشته باشید پزشک برای شما RBC یا شمارش گلبول‌های قرمز خون را تجویز می‌کند.
آزمایش شمارش گلبول قرمز خون (RBC)
♦ آزمایشی که پزشکان برای اندازه‌گیری تعداد گلبول‌های قرمز در یک حجم خون تجویز می‌کنند RBC یا شمارش گلبول‌های قرمز نام دارد. اغلب در کنار این آزمایش پزشک CBC نیز تجویز می‌کند. کاهش یا افزایش میزان RBC به پزشک کمک می‌کند تا نوع بیماری شما را پیدا کند. زیرا ممکن است یک بیماری باعث ایجاد این وضعیت شده و میزان آن از حد نرمال خارج شده باشد.
♦ آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون یک آزمایش ساده است و معمولاً شما نیاز به آمادگی قبلی ندارید ولی اگر داروی خاصی استفاده می‌کنید، قبل از آزمایش به پزشک حتماً اطلاع دهید.
♦ برای این آزمایش ابتدا یک نوار دور بازو پیچیده شده تا رگ خونی شما متورم شود. خون موردنیاز گرفته می‌شود و سپس نوار را باز می‌کنند. این نمونه خون برای بررسی بیشتر و تجزیه تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
محدوده طبیعی RBC
محدوده طبیعی RBC بر اساس سن و جنس متفاوت است:
- زنان: ۴.۲ تا ۵.۴ میلیون در میکرولیتر
- مردان: ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون در میکرولیتر
- کودکان: ۴.۱ تا ۵.۵ میلیون در میکرولیتر
علت غلظت خون یا افزایش گلبول‌های قرمز:
هرچند بسیار نادر است ولی گاهی بعد از پیوند کلیه و یا در برخی از سرطان‌های کلیه، اریتروپویتین بیش‌ازحد تولیدشده و درنتیجه تعداد گلبول‌های قرمز افزایش می‌یابد. همچنین نارسایی قلبی که سطح اکسیژن خون را کاهش داده و بیماری قلبی مادرزادری باعث این افزایش می‌شود. بقیه دلایل را در ادامه بررسی می‌کنیم:
- قرار گرفتن در دود و مونوکسید کربن مانند دود سیگار
- کم‌آبی بدن و عوارض ناشی از آن
- کارسینوم سلول‌های کلیوی، نوعی سرطان کلیه
- بیماری ریه مانند فیبروز ریوی، COPD و یا آمفیزم و یا سایر بیماری‌های ریوی
- پلی سیتمی ورا، نوعی سرطان خون
- حرکت در ارتفاعات بالا به دلیل وجود اکسیژن کمتر
- مصرف برخی از داروها مانند جنتامایسین و متیل دوپا. جنتامایسین نوعی آنتی بیوتیک بوده که برای درمان عفونت باکتریایی در خون کاربرد دارد. متیل دوپا برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شود. بنابراین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید حتماً به پزشک اطلاع دهید.
- تزریق پروتئین و استروئیدهای آنابولیک
- هیپوکسی سطح پایین اکسیژن خون
علائم و نحوه تشخیص ریه به همراه بهترین درمان آن را در این مقاله مطالعه کنید:
درمان غلظت خون
برای درمان غلظت خون باید با پزشک خود در مورد راه‌های کاهش گلبول‌های قرمز خون مشورت کنید. پزشک بعد از آزمایشات لازم، راهکار مناسب را ارائه می‌دهد. توصیه‌های این بخش از مجله کمکدون و یا راهنمایی‌های دیگران هرگز نباید جایگزین درمان پزشکی شود. شما می‌توانید نکاتی که در ادامه ذکر می‌شود را در کنار درمان پزشکی در نظر داشته باشید.
برخی از پزشکان حجامت را برای درمان کاهش غلظت خون توصیه می‌کنند. البته برخی از افراد هم ترجیح می‌دهند که به‌جای حجامت، به مراکز درمانی مراجعه کرده و خون خود را اهدا کنند. ولی باید بدانید خون این افراد پس‌ازاینکه از بدن آن‌ها خارج شد به حالت لخته درآمده و قابل‌استفاده برای افراد نیازمند نیست.
ازآنجایی‌که کم‌آبی باعث افزایش میزان گلبول‌های قرمز خون و یا غلظت خون می‌شود، پزشکان توصیه می‌کنند که تا حد امکان آب کافی مصرف کنید. همچنین استفاده از میوه‌ها و سبزی‌های تازه به دلیل داشتن ویتامین C برای کاهش غلظت خون بسیار مفید است. آب‌لیمو، آلبالو، موز و یا به‌طورکلی میوه و سبزی‌هاd تازه را در رژیم روزانه خود قرار دهید. راهکارهای دیگر درمان غلظت خون را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
۱. سیگار را ترک کنید
همانطور که می‌دانید سیگار باعث افزایش گلبول‌های قرمز خون می‌شود، اگر آن را ترک کنید به کاهش آن کمک زیادی کرده‌اید. پس در اولین فرصت حتی اگر توانایی ترک آن را ندارید به پزشک مربوطه مراجعه کرده و از کمک بخواهید.
۲. انجام ورزش شدید
هرچند داشتن یک برنامه منظم برای ورزش شدید و استقامتی به کاهش گلبول‌های قرمز کمک می‌کند، ولی دقت داشته باشید اگر بیماری خاصی دارید و یا باردار هستید قبل از ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
۳. فلبوتومی یا خون‌گیری
این روش که مانند فرایند اهدای خون است برای زمانیست که تولید گلبول‌های قرمز به‌طور غیرطبیعی بالا است. در این صورت تعداد آن کاهش‌یافته و تراکم خون نرمال می‌شود.
۴. تجویز دارو
گاهی اوقات پزشک داروهایی را برای کاهش گلبول‌های قرمز خون تجویز کرده و یا از افزایش آن پیشگیری می‌کند. توجه کنید دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرده و مانند آن عمل کنید.
به طور خلاصه اگر RBC بالا دارید:
- گوشت قرمز و غذاهای غنی از آهن، کمتر مصرف کنید.
- از مصرف مکمل‌های آهن پرهیز کنید
- خودتان را هیدراته نگه دارید
- از مصرف قهوه یا نوشیدنی‌های کافئین دار که باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود پرهیز کنید، همچنین داروهای ادرارآور را مصرف نکنید.
- سریع سیگار را ترک کنید به‌ویژه اگر فیبروز ریوی یا COPD دارید.
- حتماً ورزش منظم داشته باشید.
دلایل شمارش پایین گلبول های قرمز:
همانطور که ذکر شد غلظت خون همان افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون است و باید در اسرع وقت درمان کنید تا عوارض جانبی برای بدن شما نداشته باشد. ولی از طرفی کاهش گلبول‌های قرمز خون نیز باعث ایجاد عوارض زیادی می‌شود. در ادامه با علت این کاهش آشنا خواهیم شد:
- کم‌خونی
- نارسایی مغز استخوان
- خونریزی داخلی یا خارجی
- سوء تغذیه
- مولتیپل میلوما یا سرطان سلول‌های پلاسما در مغز استخوان
- اختلالات تیروئید
- بارداری
- شیمی‌درمانی
- مصرف کلرامفنیکل که برای درمان عفونت باکتریایی کاربرد دارد.
- کینیدین که باعث منظم شدن ضربان قلب می‌شود.
- هیدانتوئین‌ها که برای درمان صرع و اسپاسم عضلانی کاربرد دارد.
اگر RBC پایین دارید
- حتماً سعی کنید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
- مکمل‌های ویتامین و آهن مصرف کنید.
- به‌طور منظم ورزش کنید.
- سیگار نکشید و آن را ترک کنید.
- آسپرین نخورید صرفاً به این دلیل که باعث کاهش لخته شدن خون می‌شود.
- در صورتیکه بیماری‌های مربوط به تیروئید دارید داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
اگر هر سؤال و یا پیشنهادی دارید در انتهای مقاله ثبت کنید تیم پزشکی کمکدون در اسرع وقت پاسخگوی شما خواهد بود.
