آیا بیماری مننژیت واگیر دارد؟
بیماری مننژیت التهاب پرده محافظتی مغز و نخاع است، از این رو در دسته بیماریهای خطرناک طبقهبندی میشود. این بیماری کودکان و بزرگسالان را درگیر میکند و علل باکتریایی، ویروسی و یا قارچی دارد. واگیردار بودن بیماری بسته به عامل ایجاد آن متفاوت است. ابتلا به این بیماری در کودکان خطرناکتر است.
با ما همراه باشید تا در ادامه به بررسی علائم، علل و واکسنهای این بیماری بپردازیم.
بیماری مننژیت چیست؟
پردههای محافظتی که مغز و نخاع را پوشش میدهند، مننژ نام دارند. التهاب یا تورم این پردههای محافظتی منجر به ایجاد بیماری مننژیت (Meningitis) میشود. این بیماری در ایران با نام سرسام یا آماس سر نیز شناخته میشود.
با توجه به نزدیکی عفونت حاصل از این بیماری به مغز و نخاع، عدم تشخیص و درمان به موقع آن میتواند خطرناک باشد و حتی موجب مرگ بیمار شود. مننژیت طیف وسیعی از افراد، از نوزادان تا بزرگسالان را درگیر میکند.
علائم بیماری مننژیت چیست؟
علائم هشداردهنده این بیماری در افراد بزرگتر از ۲ سال شامل موارد زیر است که اغلب با بیماری آنفولانزا اشتباه گرفته میشود. در صورت مشاهده علائم، مراجعه به پزشک به ویژه در کودکان توصیه میشود:
- تب بالا
- سردردهای غیرطبیعی
- خشکی گردن
- تشنج
- عدم توانایی در حفظ تمرکز
- حساسیت به نور
- خوابآلودگی یا عدم توانایی بیدار شدن از خواب
- بی اشتهایی
- راشهای پوستی
علائم در نوزادان زیر ۲ سال بدین ترتیب است:
- گریههای مداوم
- تب بالا
- خوابآلودگی بیش از حد
- کم اشتهایی
- بی تحرکی
- خشکی بدن و گردن
- وجود یک برآمدگی در قسمت نرم بالای سر نوزاد
علل بیماری مننژیت چیست؟
این بیماری میتواند در اثر عفونتهای ویروسی، باکتریایی و قارچی ایجاد شود. تشخیص علت بیماری اهمیت زیادی دارد، چراکه عفونتهای باکتریایی خطرناک بوده و ممکن است جان بیمار را در معرض تهدید قرار دهد. تشخیص علت بیماری با نمونهبرداری از مایع مغذی نخاعی از قسمت ستون مهرهها با استفاده از یک سوزن صورت میپذیرد.
۱. مننژیت ویروسی
یکی از مهمترین علل ابتلا به بیماری، ویروسها هستند. این گروه شامل ویروسهای آنتروویروس (Enterovirus)، ویروس زونا، ویروس اوریون (Oreillons)، ویروسهای هرپس سیمپلکس ۱ و ۲ (Herpes simplex virus) و ویروس اچ آی وی میباشد. بروز مننژیت ویروسی در تابستان و پاییز رایجتر است. این نوع بیماری خطرناک نبوده و اغلب با چندین هفته استراحت خود به خود درمان میشود.
۲. مننژیت باکتریایی
خطرناکترین عامل بیماری مننژیت باکتریها هستند. بر طبق آمار، ۵ تا ۴۰ درصد کودکان و ۲۰ تا ۵۰ درصد از بزرگسالان به مننژیت باکتریایی مبتلا میشوند. امکان ابتلا به این نوع بیماری در کودکان ۱ ماهه تا ۲ ساله بیشتر گزارش شده است. در بزرگسالان ضعف سیستم ایمنی بدن، مصرف الکل، آسیب به جمجمه، و نارسایی کبدی احتمال ابتلا را افزایش میدهد. درمان این نوع بیماری از طریق آنتیبیوتیکها انجام میشود و به مدت زمان بیشتری نیاز دارد.
۳. مننژیت قارچی
از علل نادر این بیماری قارچها هستند. وجود قارچها در بدن و انتقال آنها به مغز میتواند منجر به شکلگیری بیماری شود. ضعف سیستم ایمنی بدن منجر به تشدید ابتلا به مننژیت قارچی میشود.
۴. مننژیت انگلی
انگلهایی که در خاک، مدفوع و غیره قرار دارند، در صورت انتقال به مغز از طریق جریان خون، عامل بیماری هستند. این نوع عفونت نیز مانند مننژیت قارچی نادر است.
آیا مننژیت واگیردار است؟
شایعترین نوع بیماری یعنی مننژیت ویروسی مسری است و از طریق مایعات بدن مانند بزاق دهان و یا مدفوع انتقال مییابد. اما ارتباط فیزیکی با فرد بیمار موجب انتقال بیماری نمیشود.
مننژیت باکتریایی که جدیترین نوع بیماری در نظر گرفته میشود، از طریق تماس طولانی مدت با فرد آلوده منتقل میشود.
انواع مننژیت انگلی و قارچی مسری نیستند.
پادگانهای نظامی، خوابگاههای دانشجویی و دانشآموزی، بیمارستانها، مدارس و مهد کودکها مکانهای شیوع بیماری هستند.
بیماری مننژیت در کودکان
بروز بیماری مننژیت در کودکان خطرناکتر بوده و عوارض بیشتری را به دنبال دارد. شیوع این بیماری در کودکان کمتر است اما به توجه به اینکه مایع مغزی نخاعی در کودکان تکامل نیافته، ابتلا به بیماری خطرناک تلقی میشود. اگر التهاب پرده مننژ در سن ۲ تا ۳ ماهگی نوزاد اتفاق بیوفتد، مننژیت نوزادی نامیده میشود.
خوشبختانه ابتلا به بیماری در کودکان مانند آنفولانزا مسری نیست اما کودک ممکن است از طریق تماس نزدیک با فرد ناقل، دست زدن به اشیا آلوده و یا از طریق قطرات ناشی از عطسه و سرفه مبتلا شود.
توجه به توصیههای ایمنی در هنگام برخورد با کودکان در پیشگیری از ابتلا به بیماری اهمیت فراوانی دارد. پرهیز از بوسیدن کودک، شکستن دستها با اب و صابون و دور نگه داشتن کودک از وسایل آلوده، از جمله اقدامات لازم برشمرده میشود.
تشخیص بیماری مننژیت در کودکان
با یک تست ساده میتوان احتمال وجود بیماری را در کودک بررسی نمود. از کودک بخواهید سر خود را پایین آورده و به سینه بچسباند. اگر نتوانست این کار را انجام دهد و یا انجام آن با درد همراه بود، احتمالا کودک به بیماری مننزیت مبتلا شده است.
پس از مشاهده هر یک از علانم بیماری باید بلافاصله کودک را نزد پزشک متخصص برد؛ چراکه تشخیص و درمان به موقع بیماری از خطرات احتمالی جلوگیری میکند.
واکسن مننژیت
اگر برای شما این سوال پیش آمده است که آیا بیماری مننژیت واکسن دارد یا خیر؟ پاسخ مثبت است.
از دهه ۱۹۸۰ از واکسن مننژیت در بسیاری از کشورهای جهان استفاده میشود. با توجه به اینکه این بیماری چندان شایع نیست، در بسیاری از کشورها تزریق این واکسن در جدول زمانبندی تزریق قرار ندارد؛ اما به علت عوارض جبرانناپذیر آن به ویژه در گروه سنی کودکان و نوجوانان، تزریق واکسن امری ضروری تلقی میشود.
انواع واکسن مننژیت
واکسنهای مننژیت بدن را در برابر ۵ نوع باکتری عامل بیماری (A، B، C، W و Y)، ایمن میکند. برای کودکان و نوجوانان دو نوع واکسن مننژیت وجود دارد:
- واکسن کونژوگه مننگوکوکی (MenACWY) که برای محافظت در برابر انواع باکتری A، C، W و Y مؤثر است.
- واکسن مننگوکوکی نوع بی (MenB) که موجب پیشگیری از ابتلا به باکتری نوع B میشود.
زمان تزریق واکسن مننژیت
بهتر است تزریق واکسن مننژیت نوع MenACWY در کودکان ۱۱ تا ۱۲ ساله انجام شود. دوز تقویتکننده نیز باید در سن ۱۶ سالگی تزریق شود.
تزریق واکسن نوع MenB نیز در سن ۱۶ تا ۲۲ سالگی صورت میپذیرد.
برخی کودکان در شرایط خاص به تزریق واکسن در سنین کمتر نیاز دارند. ضعف سیستم ایمنی، آسیب به طحال و مصرف داروهایی که سیستم ایمنی بدن کودک را تحت تأثیر قرار میدهد، منجر میشود تا پزشک متخصص تزریق واکسن مننژیت را برای کودکان ۲ ماهه تا ۱۰ ساله تجویز کند.
همچنین برای افرادی که در مکانهای جمعی مانند خوابگاه، پادگان یا مراکز نگهداری کودکان زندگی میکنند، تزریق واکسن مننژیت توصیه میشود.
تزریق واکسن مننژیت ممکن است موجب درد یا سوزش در محل تزریق شود که در طی چند روز این علائم برطرف میشود. در برخی موارد نیز ممکن است تب را به دنبال داشته باشد.
نتیجه گیری
در این مطلب دانستیم که بیماری مننژیت ممکن است واگیردار بوده و سلامتی بیمار را به طور جدی تهدید کند. از این رو پیشگیری از بیماری به ویژه در کودکان اهمیت فراوانی دارد. و توصیه میشود با مشاهده علانم سریعا به پزشک مراجعه شود. اگر تجربه ابتلا به این بیماری را دارید، نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
